Отечественная историография истории католической церкви на территории Беларуси (1917–1941 гг.).

С.Ф. Веремеев (Veremeev S.F.)

Авторы

С.Ф. Веремеев (Veremeev S.F.)

Аннотация

В данной статье анализируются взгляды белорусских исследователей советского времени и современности на историю католической церкви в Беларуси в 1917–1941 гг. Выделяются ключевые вопросы и направления исследований в данной сфере. = This article analyzes the views of researchers Belarusian Soviet era and contemporary history at the Catholic Church in Belarus in 1917–1941 gg. Highlights key issues and areas of research in this area.

Библиографические ссылки

Астроўскі, Я. Тэрцыяры і каталіцкая контррэвалюцыя / Я. Астроўскі – Менск : Беларускае дзяржаўнае выдавецтва, 1931. – 51 с.; Папа Пій XI і крыжовы паход ; пад рэд. І.І. Шыпілы. – Менск : Белдзяржвыдаўніцтва, 1930. – 116 с.

Kukiełko, J. Święta katolickie ich pochodzenie i kontrrewolucyjna rola / Kukiełko. – Moskwa–Charków–Mińsk, 1930. – 100 s. ; Czudnowcew, M. Kto to są Rzymscy papieże / M. Czudnowcew. – Moskwa–Charków–

Mińsk : Centralne Wydawnictwo ludów ZSRR, 1930. – 20 s.; Juchnewichówna, R. Kościół, religia, kler / R. Juchnewichówna. – Minsk : Wydawnictwo państwowe Białorusi, 1925. – 119 s.

Лучанін, М. Заходняя Беларусь пад панаваннем Польшчы / М. Лучанін. – Менск, Дзяржаўнае выдавецтва Беларусі, 1926. – 56 с.

Кирюшин, П.М. Антинародная роль реакционного католического духовенства: Публ. лекция, прочит. в июне 1948 г. в г. Пинске / П.М. Кирюшин. – Мн.: Изд–во Акад. наук Бел. ССР, 1948. – 30 с.; Кирюшин, П.М. Ватикан на службе реакции / П.М. Кирюшин: Изд–во Акад. наук Бел. ССР, 1950. . – Мн. – 165 с.

Пономаренко, В.П. Католическая церковь Западной Белоруссии – орудие колониальной политики буржуазно–помещичьей Польши (1919 – 1939 гг.) : автореф. дисс. на соискание ученой степени канд. ист.

наук / В. П. Пономаренко; МГПУ им. В. И. Ленина. – Москва, 1955. – 15 с.

Доктараў, У.Г. Пад гатычнымі скляпеннямі касцѐлаў: (палітыка каталіцызму ў БССР) / У. Г. Доктараў. – Мінск : Беларусь, 1975. – 71 с.

Мараш, Я.Н. Католическая церковь в Белоруссии в послереволюционный период / Я.Н. Мараш, Е.С. Прокошина // Католицизм в Белоруссии: традиционализм и приспособление / Е.С. Прокошина [и др.]. – Минск : Наука и техника, 1987. – С. 42 –65

Круглов, А.А. Развитие атеизма в Белоруссии (1917–1987 гг.) / А.А. Круглов. – Минск.: Беларусь, 1989. – 367 с.

Курносов, А.П. Католическая церковь — идеологический защитник господства помещиков и буржуа-зии в Западной Белоруссии (1919—1939 гг.) : автореф. дисс. на соискание ученой степени канд. ист. наук / А. П. Курносов; АН БССР, Ин–т истории. – Минск, 1969. – 27 с.

Мараш, Я.Н. Политика Ватикана и католической церкви в Западной Белоруссии (1918 –1939). – Мн.: Беларусь, 1983. – 96 с.

Гончаров, Н.Н. Борьба трудящихся Западной Белоруссии против религии и церкви (1921–1939): авто-реф. дис….канд. ист. наук: 07.00.02 / Н.Н. Гончаров; Вильн. гос. ун–т им. В. Капсукаса. – Вильнюс, 1987. – 22 с.; Гончаров, Н.Н. Антиклерикальные выступления в Западной Белоруссии (1921–1939) // Веснік БДУ імя

У.І. Леніна. – 1986. – №1. – С.23–26; Гончаров, Н.Н. Борьба против клерикализации общественной жизни в Западной Белоруссии // 50 лет воссоединения Западной Беларуси с Белорусской ССР в составе Союза ССР: тез. докладов и сообщений науч.–практ. конф. 25–26 окт.1989 г. – Гродно, 1989. – С.70–74

Анципович, Н.В. Свободомыслие и атеизм в Западной Белоруссии (1919–1939): дис..канд. филос. наук: 09.00.06 / Н.В. Анципович; АН БССР, Ин–т философии и права. – Минск, 1988. – 190 л.

Революционный путь Компартии Западной Белоруссии (1921―1939 гг.) / [А. Н. Мацко и др.]. – Минск : Беларусь, 1966. – 401 c.

Царюк, И.О. КПБ – организатор культурного строительства в Западных областях Белоруссии : 1939 – 1955 гг. / И.О. Царюк. – Минск. : Изд–во БГУ им. В.И.Ленина, 1969. – 198

Чырвоная змена», 1989, 16 верасня 16. Протько, Т. Репрессированная вера / Т. Протько //Савецкая Беларусь. 1992. 8–14 августа.

Калмыкова, А. Ад! Где твоя победа? Тюремный дневник епископа Слосканса [продолжение] / А. Калмыкова // Истина и жизнь. Католический вестник. – 1994. – № 12. – С. 38–47; Канвэер сьмерці: Дакументы. Сьведчаньні. Успаміны. / Укладальнік і аўтар камэнтараў Ігар Кузьняцоў. – Менск : Наша Ніва, 1997. – 366 с.; Рэабілітацыя. Зборнік дакументаў і нарматыўных актаў па рэабілітацыі ахвяраў палітычных рэпрэсіяў 1920–1980–х гадоў у Беларусі / Укл. і аўтар каментарыяў А. Дзярновіч. – Мінск : Athenaeum, 2001. – Т. III. –

с.; Барадзюля, Я. Дваццаць пяць гадоў турмы, лагераў і ссылкі (Злачынства і пакаранне ХХ стагоддзя) / Я. Барадзюля // Наша вера [Электронный ресурс]. – 1995. – № 1. – Режим доступа:

http://media.catholic.by/nv/n1/art4.htm. – Дата доступа : 19.04.2012.

Канфесii на Беларусi : (Канец XVIII–XX ст.) / Грыгор'ева В.В., Завальнюк У.М.,Навiцкi У.I.,Фiлатава А.М. – Мн. : Экаперспектыва, 1998. – 340 с.

Навіцкі У. Барацьба з рэлігіяй / У. Навіцкі // Гісторыя Беларусі: У 6 т. Т. 5. Беларусь у 1917 –1945 гг. / А. Вабішчэвіч [і інш.] – Мінск : Экаперспектыва, 2006. – С. 249–260; Навіцкі, У. Разгром рэлігійных арганізацый // Гісторыя Беларусі: У 6 т. Т. 5. Беларусь у 1917–1945 гг. / А. Вабішчэвіч [і інш.] – Мінск : Экаперспектыва, 2006. – С. 328–335

Ярмусик, Э.С. Католический костел в Белоруссии в годы Второй мировой войны (1939–1945) / Э.С. Ярмусик. – Гродно : ГрГУ, 2002. – 240 с.

Тугай, У. Дзяржаўная нацыянальная палітыка у БССР // Гісторыя беларускай дзяржаўнасці ў канцы Х – пачатку ХХ ст. У 2 кн. Кн.1 А.А. Каваленя і інш.; рэдкал.: А.А. Каваленя і інш.; Нац. акад. навук Беларусі, Ін–т гісторыі. – Мінск, Беларус.навука, 2011. – с.533–543

Жук, В.Н. Польское национальное меньшинство в БССР (1921–1939 гг.): автореф. дисс….канд. ист. наук : 07.00.02 / В.Н. Жук ; Национальная академия наук Беларуси, Институт истории. – Мінск, 2009. – 24 с.

Пушкін, І.А. Нацыянальныя меншасці ў грамадска–палітычным і культурным жыцці. 20–я гады ХХ ст.: аўтарэф. дыс…канд. іст. навук: 07.00.02 / І.А. Пушкін; НАН Беларусі, Ін–т гісторыі. – Мінск, 2002. – 21 с.

Антановіч, З. Лѐсы каталіцкага духавенства на Беларусі 1917–1939 гг.: Асноўныя аспекты даследавання / З. Антановіч // Беларуска–польскія архіваліі: стан і перспектывы : матэрыялы другой беларуска–польскай канферэнцыі архівістаў, Мінск. 10–11 кастрычніка 2001 г. / НА РБ ; рэдкал.: К.І. Козак [і інш.]. – Мінск, 2003. – С. 216–221; Врублевский, А. Государство и церковь в Белоруссии в межвоенный период (1917–1941) / А. Врублевский // Pепрессивная политика советской власти в Беларуси [Электронный ресурс]. – 2007. – Вып. 1. – Режим доступа: http://www.homoliber.org/Rp010107.html. – Дата доступа : 22.01.2011; Навіцкі, У. Рэпрэсіі духавенства рымска–каталіцкай царквы у БССР (20–30–я гады) / У. Навіцкі, У. Завальнюк // Палітычныя рэпрэсіі на Беларусі ў XX стагоддзі : матэрыялы навукова–практычнай канферэнцыі, Мінск, 27–28 лютага 1998 г. / навук. рэд. Н.І. Стужынская. – Мінск, 1998. – С. 97–105; Michniuk W. Z historii represji polityzcnych przeciwko polakom na Bialorusi w latach trzydziestych // Polska –Bialorus 1918–1945. Zbor studiow I materialow. Warshawa. – 1994. – S.112–120.

Маракоў, Л. Рэпрэсаваныя каталіцкія духоўныя, кансэкраваныя і свецкія асобы Беларусі (1917–1964) / Л. Маракоў. – Мінск : Смэлтак, 2009. – 776 с.

Клепікаў, М.Я. Антырэлігійная кампанія і лѐс некаторых архітэктурных помнікаў БССР у 1920–я гады / М.Я. Клепікаў // Вестник Полоцкого государственного университета. – 2008. – № 7. – С. 59–63

Лебедев, А.Д. Политика советской власти по отношению к римско–католической церкви в БССР (1919–1929 гг.): дисс….канд.ист.наук: 07.00.02 / А.Д. Лебедев; БГУ. – Минск, 2011. – 149 с.

Лыч, Л.М. Перамены ў поглядах каталіцкага духавенства на беларускую нацыянальную ідэю (канец XIX ― першыя дзесяцігоддзі XX ст.) / Л. М. Лыч // Беларусь: государство, религия, общество: материалы Международной научно–практической конференции (Минск―Жировичи, 7 июня 2007 г.) / редкол.: В. Ан-тоник [и др.]; ― С. 77―81. Беларусь: государство, религия, общество : материалы Междунар. науч. –практ. конф. (Минск – Жировичи, 7 июня 2007 г.) / Редкол. Антоник В. [и др.] ; НАН Беларуси, Ин–т истории, МДА им. Святителя Кирилла Туровского. – Минск : Белорусская наука, 2008. – с. 77–81.

Вабішчэвіч, А.М. Нацыянальна–культурнае жыццѐ ў Заходняй Беларусі (1921–1939 гг.) : аўтарэф. дыс.… доктара гіст. навук : 07.00.02 / А.М. Вабішчэвіч ; БДУ, Мінск, 2010. – 52 с.

Вабішчэвіч, А. Духоўнае жыццѐ ва ўмовах паланізацыі / А. Вабішчэвіч // Гісторыя Беларусі: у 6 т. – Т. 5. Беларусь у 1917–1945 гг. / А. Вабішчэвіч [і інш.]; рэдкал.: М. Касцюк (гал. рэд.) [і інш.]. – Мінск: Экаперспектыва, 2006. – С. 445–446

Трацяк, I.I Культурна–асветнiцкая дзейнасць беларускiх каталiцкiх святароў (пачатак XX ст.–1939 г.) : аўтарэф. дыс… канд. культуралогii : 24.00.02 / I.I. Трацяк; ГрДУ Гро дна, 2000 – 20 с.

Трацяк, Я. Беларускае духавенства ў першай палове ХХ ст. / Я. Трацяк // Беларускі гістарычны ча-сопіс. – №2. – 1999. – С.41–48

Загідулін А.М. Нацыянальная i канфесiянальная палiтыка польскiх улад у адносiнах да беларускага насельнiцтва Заходняй Беларусi (1921–1939 гг.) : аўтарэф. дысс….канд. гiст. навук : 07.00.02 / А.М.

Загiдулiн; НАН Беларуси, Iн–т гiсторыi. – Мінск, 2005. – 20 с.

Цымбал, А.Г. Рэвіндыкацыя праваслаўных святынь у Заходняй Беларусі ў міжваенны перыяд / А.Г. Цымбал // Религия и общество–3: актуальные проблемы современного религиоведения: сб. науч. тр. Могил. гос. ун–т им. А.А. Кулешова; под общ. ред. В.В. Старостенко, О.В. Дьяченко. – Могилев, 2009. – с.310–313.

Белозорович, В. Роль религиозных конфессий в общественно–политической жизни Западной Белару-си (1939–1941 г.) // Культура Гродзенскага рэгіѐну: праблемы развіцця ва ўмовах поліэтнічнага сумежжа: Зб. навук. пр./ Адк. рэд. А.М. Пяткевіч. – Гродна: ГрДУ, 2003. – с.163–167

Міхайлік, Л. Касцѐл у межах сучаснай Гродзенскай дыяцэзіі ў міжваенны перыяд (1921–1939) / Л. Міхайлік // Studia Theologica Grodnensia. Вып. II. – 2008. – с.114–127.

Гончаров, Н.Н. Религиозный фактор в восточной стратегии польского государства в межвоенные годы // Заходні рэгіѐн Беларусі вачыма гісторыкаў і краязнаўцаў : зборнік навук. артыкулаў / Гродз. дзярж. ун–т; рэдкалегія: І.П. Крэнь, У.І. Навіцкі, В.А. Белазаровіч (адк. рэдактары) [і інш.]. – Гродна: ГрДУ, 2006. – С.336–340

Мазько, Э.А. Уплыў Беларускай Хрысцiянскай Дэмакратыi на фармаванне культурнай сiтуацыi ў Заходняй Бларусi ў 20–30 гады XX стагоддзя : аўтарэф. дыс… канд. гiст. навук : 24.00.01 / Э.А. Мазько ; ГрДУ iмя Я.Купалы, Гродна : ГрДУ, 2003. – 21 с.

Кривуть, В.И. Молодежные организации на территории Западной Беларуси (1929–1939 гг.) / В.И. Кривуть. – Минск : Беларус. навука, 2009. – 254 с.

Васькоў, У. Католікі на абшарах Панізоўя і Севершчыны : гісторыя Гомельскага дэканата / У. Васькоў. – Мінск : Про Хрысто, 2012. – 359 с.; Траццяк, Я. Спробы беларусізацыі каталіцкіх парафій на Гродзеншчыне (пач. ХХ ст. – 1939 г.) / Я. Траццяк // Культура Гродзенскага рэгіѐну: праблемы развіцця ва ўмовах поліэтнічнага сумежжа: Зб. навук. пр./ Адк. рэд. А.М. Пяткевіч. – Гродна: ГрДУ, 2003. – с.137–143; Карпекін, К. Становішча каталіцкай царквы на Ліѐзніншчыне ў 1919–1928 гг. / К. Карпекін // I Машеровские

чтения. 2. Гуманитарные науки : материалы региональной научной конференции студентов, магистрантов, аспирантов и молодых ученых, Витебск, 5 мая 2005 г. / Витебский гос. ун–т им. П.М. Машерова ; редкол.: И.Г. Михасев [и др.]. Витебск, 2005. – С. 154–156;

Ярмусік, Э.С. Рымска–каталіцкія манастыры ў сацыяльным і духоўным жыцці Беларусі (30–я гг. ХХ ст. – пачатак ХХI ст.) / Э.С. Ярмусік // Веснік Гродз. ун–та. Сер.1. Гісторыя. – 2009. – №1. – с.5–15.

Макарчик, И.. Религиозные объединения, организации и благотворительная деятельность гродненских францисканцев в 1919–1939 гг. / И. Макарчик // Studia Theologica Grodnensia. Зборнік навуковых артыкулаў. Вып.5. Гродна. Гродзенская дыяцэзія Рымска–каталіцкага Касцѐла ў Рэсп. Беларусь. 2011. – С.192–200; Макарчик, И. Приход святого Иакова Апостола в Цуденишках / И. Макарчик // Studia Theologica Grodnensia. Зборнік навуковых артыкулаў. Вып.4. – 2010. – С.173–179; Міхайлік, Л. Дзейнасць каталіцкіх законаў на тэрыторыі Гродзеншчыны ў перыяд 1921–1939 / Л. Міхайлік // Studia Theologica Grodnensia. III. – 2009. – с.179–188.

Гарбінскі, Ю. Беларускія рэлігійныя дзеячы XX ст. / Ю. Гарбінскі – Мінск : Беларускі кнігазбор, 1999. – 752 с.

Конан, У.М. Ксендз Адам Станкевiч i каталiцкае адраджэнне ў Беларусi / У.М. Конан. – Минск : Про Хрысто, 2003. – 128 с.