Рэарганізацыя і ліквідацыя нацыянальных адміністрацыйна-тэрытарыяльных адзінак БССР у 1934–1939 гг.
Ключевые слова:
нацыянальная палітыка, нацыянальныя меншасці, нацыянальнае пытанне, нацыянальныя саветы, БССРАннотация
Мэта: вызначэнне прычын, этапаў і асаблівасцей працэсу рэарганізацыі і ліквідацыі нацыянальных адміністрацыйна-тэрытарыяльных адзінак БССР у сярэдзіне – канцы 1930-х гг.
Матэрыялы і метады. Пры падрыхтоўцы дадзенага артыкула быў выкарыстаны шырокі комплекс матэрыялаў Нацыянальнага архіва Рэспублікі Беларусь. Метадалагічная аснова прадстаўлена сукупнасцю лагічных, агульнанавуковых і спецыяльна-гістарычных метадаў (аналіз, сінтэз, індукцыя, дэдукцыя, абагульненне, параўнанне, гістарычны, лагічны, гісторыка-генетычны, канкрэтна-гістарычны метады і інш.).
Вынікі. Устаноўлена, што ў кастрычніку 1934 г. – першай палове 1937 г. ліквідацыя нацыянальных саветаў не мела ўсёабдымнага маштабу. Савецкая ўлада не адмаўляла магчымасці існавання нацыянальных саветаў у месцах кампактнага пражывання палітычна лаяльнага насельніцтва з выразнай нацыянальнай і культурна-моўнай самаідэнтыфікацыяй. Аўтар прыйшоў да высновы аб тым, што з другой паловы 1937 г. працэс ліквідацыі нацыянальных адміністрацыйна-тэрытарыяльных адзінак як асяродкаў «антыдзяржаўнай работы» насіў паслядоўны і сістэмны характар. У ліпені – верасні 1937 г. былі ліквідаваны (рэарганізаваны) апошнія польскія саветы, у ліпені 1938 г. – красавіку 1939 г. – усе астатнія нацыянальныя саветы. Тэрыторыя Дзяржынскага польскага раёна была падзелена паміж суседнімі раёнамі.
Заключэнне. Да сярэдзіны 1930-х гг. партыйна-савецкае кіраўніцтва прыйшло да высновы аб тым, што стварэнне нацыянальных раёнаў і саветаў садзейнічае канцэнтрацыі «антысавецкіх сіл». Знікненне нацыянальных асаблівасцей было аб’яўлена прагрэсіўнай з’явай і заканамерным вынікам сацыялістычнага будаўніцтва. Працэс ліквідацыі нацыянальных адміністрацыйна-тэрытарыяльных адзінак у БССР праходзіў пад поўным кантролем ЦК УКП(б).
Библиографические ссылки
Валаханович, А. И. Дзержинск : историко-экономический очерк / А. И. Валаханович. – Минск : Беларусь, 1982. – 78 с.
Головко, А. А. Конституция подлинного народовластия / А. А. Головко. – Минск : Изд-во БГУ им. В. И. Ленина, 1979. – 30 с.
Залесский, А. И. О национальных отношениях в Советской Белоруссии / А. И. Залесский. – Гродно : ГрГУ, 1992. – 193 с.
Административно-территориальное устройство БССР : справочник : в 2 т. – Минск : Беларусь, 1985–1987. – Т. 1 : 1917–1941 гг. / сост. Т. А. Воробьева, С. Д. Гриневич, А. И. Карпачева. – 1985. – 390 с.
Вялікі, А. Крах «польскага эксперымента» / А. Вялікі // Беларуская мінуўшчына. – 1996. – № 6. – С. 48–51.
Тугай, У. В. Польскія нацыянальныя саветы на Беларусі (20–30-я гг. ХХ ст.) / У. В. Тугай // XX стагоддзе ў гісторыі палякаў і беларусаў : мат-лы бел.-пол. Навук. Канф., Мінск, 20–21 лістап. 2000 г. / рэдкал.: У. Міхнюк, П. Гарнцарэк (адк. Рэд.) і інш. – Warszawa – Мінск, 2001. – С. 184–189.
Королёв М. Латышские национальные сельсоветы как явление в национальной политике БССР / М. Королёв // Латыши и белорусы: вместе сквозь века. – 2017. – Вып. 6. – С. 30–37.
Малые диаспоры Гомельщины в 20–30-е годы XX века : аналитические материалы и документы Государственного архива Гомельской области / под ред. В. П. Пичукова. – Гомель : Гом. Гос. Техн. Ун-т, 2008. – 250 с.
Нацыянальны архіў Рэспублікі Беларусь (НАРБ). – Фонд 4-п. – Воп. 1. – Спр. 7738.
Нурмаков, Н. Н. III Всероссийское совещание работников среди национальных меньшинств / Н. Н. Нурмаков // Революция и национальности. – 1934. – № 1. – С. 80–86.
Поташ, М. К. 14-годдзю вызвалення БССР ад белапалякаў / М. К. Поташ // Бальшавік Беларусі. – 1934. – № 13–14. – С. 98–115.
НАРБ. – Фонд 4-п. – Воп. 1. – Спр. 9149.
НАРБ. – Фонд 4-п. – Воп. 1. – Спр. 9152.
НАРБ. – Фонд 4-п. – Воп. 1. – Спр. 7798.
НАРБ. – Фонд 4-п. – Воп. 1. – Спр. 7196.
НАРБ. – Фонд 4-п. – Воп. 1. – Спр. 9192.
НАРБ. – Фонд 4-п. – Воп. 1. – Спр. 9180.
НАРБ. – Фонд 4-п. – Воп. 1. – Спр. 8945.
НАРБ. – Фонд 4-п. – Воп. 1. – Спр. 13127.
НАРБ. – Фонд 4-п. – Воп. 1. – Спр. 9144.
НАРБ. – Фонд 4-п. – Воп. 1. – Спр. 7790.
НАРБ. – Фонд 4-п. – Воп. 1. – Спр. 9172.
НАРБ. – Фонд 4-п. – Воп. 1. – Спр. 7816.
НАРБ. – Фонд 4-п. – Воп. 1. – Спр. 11033.
НАРБ. – Фонд 4-п. – Воп. 1. – Спр. 11005.
Гомельская область, 1938–1941 гг.: документы и материалы / редкол.: В. И. Адамушко и др. – Минск : НАРБ, 2013. – 214 с.
НАРБ. – Фонд 4-п. – Воп. 1. – Спр. 13127.
НАРБ. – Фонд 4-п. – Воп. 1. – Спр. 14487.
References
Valakhanovich A. I. Dzerzhinsk : istoriko-ekonomicheskyy ocherk [Dzerzhinsk : historical and economic essay]. Minsk, Belarus, 1982. 78 p.
Golovko A. A. Konstitutsiya podlinnogo narodovlastiya [The Constitution of a Genuine Democracy]. Minsk, Izd-vo BGU im. V. I. Lenina, 1979. 30 p.
Zalesskyy A. I. O natsionalnykh otnosheniyakh v Sovetskoy Belorussii [About the national relations in the Soviet Byelorussia]. Grodno, GrGU, 1992. 193 p.
Vorob’eva T. A. Administrativno-territorialnoe ustroystvo BSSR : spravochnik. Tom 1. 1917–1941 gg. [Administrative-territorial structure of the BSSR : reference book. Vol. 1. 1917–1941]. Minsk, Belarus, 1985. 390 p.
Vyaliki, A. Krakh «polskaga eksperymenta» [The collapse of the «Polish experiment»]. Belaruskaya minuushchyna [The Belarusian past], 1996, no. 6, pp. 48–51 (In Belarusian).
Tugay U. V. Polskiya natsyyanalnyya savety na Belarusi (20–30-ya gg. XX st.) [The Polish National Councils in Belarus (20–30s of the XXth century)]. XX stagoddze u gistoryi palyakau i belarusau [XX century in the history of Poles and Belarusians]. Ed. U. Mihnyuk, P. Garntsarek et al. Warszawa, Minsk, 2001, pp. 184–189 (In Belarusian).
Korolyov M. Latyshskie natsionalnye selsovety kak yavlenie v natsionalnoy politike BSSR [The Latvian National Village Councils as a phenomenon in the national policy of the BSSR]. Latyshi i belorusy: vmeste skvoz veka [The Latvians and the Belarusians: together through the ages], 2017, no. 6, pp. 30–37 (In Russian).
Malye diaspory Gomelshchiny v 20–30-e gody XX veka : analiticheskie materialy i dokumenty Gosudarstvennogo arkhiva Gomelskoy oblasti [Small diasporas of the Gomel region in the 20–30s of the XX century : the analytical materials and documents of the State Archive of the Gomel region] / Ed. V. P. Pichukov et al. Gomel, Gom. gos. tehn. un-t, 2008. 250 p.
Natsyyanalny arkhiu Respubliki Belarus (NARB) [National Archive of the Republic of Belarus]. Fund 4p. I. 1. F. 7738.
Nurmakov N. N. III Vserossiyskoe soveshchanie rabotnikov sredi natsionalnykh menshinstv [IIIrd All-Russian meeting of workers among the national minorities]. Revolyutsiya i natsionalnosti [Revolution and nationalities], 1934, no. 1, pp. 80–86 (In Russian).
Potash M. K. 14-goddzyu vyzvalennya BSSR ad belapalyakau [To the 14th anniversary of the liberation of the BSSR from the White Poles]. Balshavіk Belarusі [Bolshevik of Belarus], 1934, no. 13–14, pp. 98–115 (In Belarusian).
NARB. Fund 4p. I. 1. F. 9149.
NARB. Fund 4p. I. 1. F. 9152.
NARB. Fund 4p. I. 1. F. 7798.
NARB. Fund 4p. I. 1. F. 7196.
NARB. Fund 4p. I. 1. F. 9192.
NARB. Fund 4p. I. 1. F. 9180.
NARB. Fund 4p. I. 1. F. 8945.
NARB. Fund 4p. I. 1. F. 13127.
NARB. Fund 4p. I. 1. F. 9144.
NARB. Fund 4p. I. 1. F. 7790.
NARB. Fund 4p. I. 1. F. 9172.
NARB. Fund 4p. I. 1. F. 7816.
NARB. Fund 4p. I. 1. F. 11033.
NARB. Fund 4p. I. 1. F. 11005.
Gomelskaya oblast, 1938–1941 gg.: dokumenty i materialy [Gomel region, 1938–1941: documents and materials] / Ed. V. I. Adamushko et al. Minsk, NARB, 2013. 214 p.
NARB. Fund 4p. I. 1. F. 13127.
NARB. Fund 4p. I. 1. F. 14487
